Sürdürülebilir turizm; Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından “mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri tam olarak hesaba katan; ziyaretçilerin, endüstrinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan turizm” olarak tanımlanıyor.
Turizm sektörünün temel bir gerekliliği olan sürdürülebilir turizm; turizmin ayrı bir bileşeni olarak değil, turizmin daha sürdürülebilir bir hale gelmesi ve turizm sektörünün bir bütün halinde çalışması açısından gerekli bir yaklaşım olarak karşımıza çıkıyor.
Sürdürülebilir turizmin amacı nedir?
Sürdürülebilir turizm; turizmin hem toplum hem de çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirerek yerel ekonomiye, doğal ve kültürel mirasın korunmasına, bölge halkının ve ziyaretçilerin yaşam kalitelerinin artmasına katkıda bulunmayı amaçlıyor.
Turizm endüstrisi, ziyaretçiler, çevre ve ziyaret edilen toplumlar arasındaki ilişkilerden kaynaklanan gerilimleri ve sürtüşmeleri azaltarak doğal kaynaklar ile insan kaynaklarının kalitesini artırıp uzun dönem yaşatmaya çalışıyor. Turizmde gelişme yaşanan bölgelerde bu gelişmelerin devamlılığını sağlayarak ziyaretçi memnuniyetini artırmayı amaçlıyor.
Sürdürülebilir turizmin temel amaçları arasında; “turizmin gelişmesinde önemli rol oynayan çevresel kaynakların kullanımını en doğru şekilde yapmak; ekonomik dengeyi, doğal mirası, biyolojik çeşitliliği gözetmek; ev sahibi toplulukların sosyo-kültürel yapısına saygı duymak, kültürler arasındaki hoşgörüyü artırmak, kültürel miras ile geleneksel değerleri korumak, bölge halkının ve ziyaretçilerin yaşam kalitelerinin artmasına katkı sağlamak, sosyal hizmetler bakımından kazanımlar elde etmek, gelir fırsatları yaratarak yoksulluğu azaltmak” bulunuyor.
Sürdürülebilirlik ve turizm üzerine Kanada’da düzenlenen Globe ’90 konferansında belirlenen sürdürülebilir turizmin amaçları, aşağıdaki şekilde yer alıyor:
-Turizmin çevreye ve ekonomiye önemli katkıları konusunda yüksek bilinç ve anlayış geliştirmek
-Eşitliği ve kalkınmayı desteklemek
-Ev sahibi toplumun yaşam kalitesini yükseltmek
-Ziyaretçilere yüksek kalitede deneyim yaşatmak
-Çevre kalitesini devam ettirmek
Sürdürülebilir turizm ilkeleri nelerdir?
Yukarıda ele aldığımız başlıca amaçlara baktığımızda, sürdürülebilir turizmin sadece “çevreye duyarlı olma” hedefiyle sınırlı kalmadığını ve çok daha geniş bir alana yayıldığını görüyoruz. Dolayısıyla sürdürülebilir turizm ilkeleri de bu doğrultuda şekilleniyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO), sürdürülebilir turizm ilkelerine 12 başlıkta yer veriyor. Gelin, bu 12 ilkeye kısaca göz atalım:
-Ekonomik süreklilik: Turizm girişimlerinin büyümeye devam ederek uzun vadeli fayda sunabilmeleri için sürekliliklerini ve rekabet edebilirliklerini sağlamak.
-Yerel kalkınma: Ziyaretçilerin yerel harcama oranını artırıcı faaliyetleri destekleyerek turizmin ev sahibi destinasyona katkısını çoğaltmak.
-İstihdam kalitesi: Irk, cinsiyet, engellilik gibi konularda ayrımcılıktan uzak durulmasını sağlayarak mesleki uzmanlaşmaya destek olmak, ücret ve hizmet kalitesini iyileştirmek, turizm ile yaratılan istihdamın sayısını ve kalitesini artırmak.
-Sosyal katılım ve toplumsal cinsiyet eşitliği: Gerek ekonomik gerek sosyal anlamda turizmden elde edilen faydanın, genele adil bir şekilde dağıtılmasına çalışmak.
-Ziyaretçi memnuniyeti:Irk, cinsiyet, engellilik, yaş gibi herhangi bir konuda ayrımcılık yapılmaksızın ziyaretçilere; güvenli, tatmin edici, sürdürülebilir, yenilikçi bir deneyim sunmak.
-Yerel kontrol:Yerel yönetimin; planlama, yönetim, uygulama süreçlerinde diğer turizm paydaşları ile istişare içinde olmasını sağlamak; turizmin bölgedeki gelişimi konusunda yerel yönetimleri ilgili aşamalara dahil ederek yetkilerini artırmak.
-Toplumsal refah:Sosyal bozulmaya ve istismara sebep olmadan, yerel halkın sosyal yapı ve imkanlara, yaşam destek sistemlerine erişimlerini sağlamak; böylece yaşam kalitelerini korumak ve iyileştirmek.
-Kültürel zenginlik:Ev sahibi toplumların kültürlerine, geleneklerine, ayırt edici özelliklerine, tarihsel miraslarına saygı duymak ve değerlerini koruyarak artırmak.
-Fiziki bütünlük:Kentsel ve kırsal alanlardaki kaliteyi korumak, iyileştirmek; bu alanların fiziki ve görsel açıdan bozulmalarına engel olmak.
-Biyolojik çeşitlilik:Doğal alanların, yaşam alanlarının, yaban hayatının ve türlerin korunmasına destek olmak; olası zararı en aza indirmek.
-Kaynakların verimli kullanımı:Turizm tesisleri ile hizmetlerinin gelişiminde ve işletmesinde; sınırlı ve yenilemeyen kaynakların kullanımını en aza indirmek.
-Çevresel etki:Turizm işletmelerinden ve ziyaretçilerden kaynaklanan hava, su, kara kirliliğini ve atık üretimini mümkün olan en az seviyeye indirmek; yöre halkını, işletme çalışanlarını, ziyaretçileri “çevresel etki” konusunda bilgilendirerek “sorumlu işletme”, “sorumlu turist” kavramlarını yaygınlaştırmak.