Laboratuvarda üretilen elmaslar, doğal olarak oluşanlarla aynı karbon yapısına sahiptirler. Ancak doğal olanlar milyonlarca yılda oluşurken, sentetik olanlar günler veya haftalar içinde oluşturulabilir.
Nasıl üretilirler?
Genellikle yüksek basınç ve yüksek sıcaklık (HPHT-High Pressure High Temperature) yöntemi kullanılarak üretilirler. General Electric'te çalışan bilim insanları 1954'te, Dünya yüzeyinin derinliklerinde oluşan elmasları taklit etmek için ilk HPHT yöntemini tasarladılar. HPHT, büyük elmasların üretilmesi için kullanılan en ekonomik yöntem ve süreçtir.
Elmasların doğal oluştuğu ortamı canlandırmak için çok şiddetli basınçlar kullanılır. Bu metodun ucuz maliyeti onu günümüzde, yapay elmas üretiminde en yaygın kullanılan metot yapıyor.
Tohumu ek:
HPHT süreci, tohum kristali olarak bilinen küçük elmas parçası ile başlar.Bu, nikel veya demir gibi bir metal katalizör ile pres içindeki hücreye yerleştirilir, grafit gibi bir saf karbon bloğu üstüne oturur.
Basınç uygula:
Pres, hücreyi 1.600°C'ye kadar yakıcı derecede yüksek sıcaklığa kadar ısıtır. Daha sonra yoğun basınç uygulamak için metal örsleri kullanır. Metal katalizörü eritmek için basınç ve sıcaklığın yeterince yüksek olması gerekir.
Atomlar biriksin:
Erimiş metal, karbon atomlarını grafitten tohuma taşır. Karbon atomları, herkesin çok iyi bildiği elmas şeklini vermek için yavaş yavaş kristalin etrafında birikir. Büyüme hızının kontrol edilmesi bu aşamada oldukça önemlidir.
Kes ve parlat:
Elmas soğuduktan sonra, tıpkı doğada oluşan en güzel elmas gibi kesilipcilalanmaya hazırdır. Ardından kesim, renk, karat ve berraklık açısından derecelendirilebilir. Katalizörler, metalin türüne bağlı olarak elmaslara renk verebilir.
Doğal mı laboratuvar mı?
Laboratuvarda oluşturulan elmaslar sahte de zirkon da değiller. Madenden çıkarılan elmasla aynı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahipler.
Bazen laboratuvarda oluşturulan elmaslara sentetik elmaslar da denir. Bu teknik olarak yanlış olmasa da insanların laboratuvarda üretilen elmasların sahte olduğuna inanmalarının nedeni olabilir.
Laboratuvar tarafından oluşturulan elmaslar nasıl sertifikalanır ve değerlendirilir?
Laboratuvarda oluşturulan elmaslar, çıkarılan elmaslarla aynı süreç kullanılarak derecelendirilir ve sertifikalandırılır. Elmaslar, elmasları derecelendirme konusunda uzmanlaşmış mücevher laboratuvarlarına gönderilir. Bu laboratuvarların çoğu 4c'leri (kesim, berraklık, renk ve karat) kullanarak derecelendirme yapar ancak birkaçı kendi kriterlerini kullanır.
Elmas derecelendirme süreci, tüm elmas sertifika laboratuvarları için kabaca aynıdır. Her elmas, laboratuvarda birkaç gemolog (değerli taş bilimcisi) tarafından bağımsız olarak derecelendirilir.
Bu süreç, her bir pırlantaya tarafsız kalite sağlamak için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, bir pırlantanın yalnızca farklı bir laboratuvardan değil, ikinci bir derecelendirme için geri gönderildiğinde aynı laboratuvardan farklı bir derece alması da nadir değildir. Bu nedenle, tüketiciler ve elmas perakendecileri arasında hangi laboratuvarın “en iyi” olduğu konusunda farklı görüşler vardır. Bu görüşlerin tamamen öznel olduğu akılda tutulmalıdır.
Bir elmas satıcısı, elmasları adil şekilde derecelendirmek için hangi laboratuvarı kullanacağını seçip güvendiğine gider. Satın alma işleminizde elmas sertifikası sizin için önemli bir faktörse, kuyumcunuzla hangi laboratuvarı neden kullandıkları hakkında konuşabilirsiniz.
Laboratuvarda yetiştirilen elmasların avantajları
Laboratuvarda oluşturulan elmasların fiyatı, doğal yollarla çıkarılan elmaslardan daha düşük olma eğilimindedir ancak bu, laboratuvarda üretilenlerin “ucuz” olduğu anlamına gelmez. Aslında laboratuvarda oluşturulan ve doğal yollarla çıkarılan elmasların maliyetleri oldukça benzerdir.
Kesme, cilalama, inceleme söz konusu olduğunda elmaslar tamamen aynı maliyetlere sahipler ancak o noktaya kadar maliyetler ve süreçler çok farklı. Madenden çıkarılan elmasların uzun bir tedarik zinciri var. Pırlantayı ham halinden perakende satışa hazır, değerli bir taşa dönüştürmek için madenciler, distribütörler, kesiciler, parlatıcılar, mücevher üreticileri ve perakendeciler gerekir.
Laboratuvar tarafından oluşturulan elmas ise tedarik zinciri ile madencilik sürecini atlar. Basitçe söylemek gerekirse, laboratuvarda oluşturulan bir elmasa daha az el dokunur ve sonuçta daha ucuz hale gelir. Bununla birlikte laboratuvarda oluşturulan elmaslar, topraktan çıkarmaktan çok daha az enerji gerektirdiğinden çevreye de önemli ölçüde daha az zararlıdırlar.